Ignacy Jan Paderewski

Zygmunt Kotlicki 1925 Mogielnica – 1998 Warszawa Ignacy Jan Paderewski 1959 rok Żeliwo 59 x 36 x 38 cm Muzeum Zamoyskich w Kozłówce MPK/SW/1470 Rzeźba przedstawia głowę Ignacego Jana Paderewskiego – ikonę polskiej kultury i historii – uchwyconą w stanie skupienia i wyciszenia. Wykonana z ciemnego, brunatnoszarego żeliwa, o nieregularnej, niemal skorodowanej powierzchni, rzeźba przywodzi na myśl obiekt wydobyty z głębi ziemi lub czasu – jakby była fragmentem jakiegoś większego, pierwotnego monumentu. Twarz ma łagodne, a zarazem wyraziste rysy – lekko zaznaczone brwi, zamknięte powieki i spokojne usta z subtelnie zaznaczonym wąsem. Prostoliniowy nos dodaje całości dostojności, a opadające powieki i miękko wymodelowane rysy sugerują stan wewnętrznego skupienia, kontemplacji lub snu. Włosy – bujne, falujące po bokach głowy – zostały opracowane z dużym wyczuciem formy i rytmu. Ich swobodny, niemal rozwiany układ kontrastuje z zamkniętym wyrazem twarzy, wprowadzając dynamikę do statycznego portretu. Tworzą wizualną aurę – jakby myśl, dźwięk lub wspomnienie rozchodziły się wokół tej zamkniętej, skupionej postaci. Cała powierzchnia rzeźby – od twarzy, przez szyję, aż po podstawę – pokryta jest chropowatą, porowatą fakturą przypominającą skorodowany metal lub zastygłą lawę. To nie tylko estetyczny wybór – ta organiczna, niemal archaiczna faktura nadaje rzeźbie głębię i ciężar symboliczny. Podstawa nie została wyraźnie wydzielona – głowa zdaje się wyrastać z masywnego, nieregularnego bloku, jakby natura sama uformowała ten portret. To zabieg, który dodatkowo wzmacnia poczucie ponadczasowości – rzeźba nie tyle przedstawia człowieka, co uosabia ideę: spokój, introspekcję, duchową obecność.